Το σχέδιο της αριστεράς

(Του ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ)

Για να αλλάξεις μια κατάσταση πρέπει πρώτα απ' όλα να την περιγράψεις με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα, τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία, είναι μια τεράστια επιχείρηση αναδιανομής πλούτου, από τους οικονομικά ασθενέστερους προς τους οικονομικά ισχυρούς.

Μπορεί κανείς να το διαπιστώσει ανακαλώντας ολόκληρη τη διαδρομή, από το Χρηματιστήριο, τους Ολυμπιακούς, το μεγάλο φαγοπότι των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων και την εκχώρηση των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας σε κερδοσκοπικά συμφέροντα, μέχρι τις «μεταρρυθμίσεις» στις εργασιακές σχέσεις, το ασφαλιστικό ή την εκπαίδευση που προωθεί η διακυβέρνηση Καραμανλή.

*Το βασικό χαρακτηριστικό της πορείας αυτής (πορείας μάλλον συνεχούς, παρά την κυβερνητική αλλάγή του 2004), είναι μια οικονομική μεγέθυνση, που διευρύνει αντί να μειώνει τις κοινωνικές ανισότητες και βυθίζει ευρύτατα κοινωνικά στρώματα στην ανασφάλεια.

*Η διαδρομή αυτή εξασθένησε πλήρως τις διαχωριστικές γραμμές πάνω στις οποίες στηρίχτηκε παραδοσιακά το δικομματικό σύστημα.

*Η συζήτηση πλέον είναι ελάχιστα ιδεολογική. Η εκάστοτε κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η σημερινή πορεία είναι μεταβατική, και ότι σε κάποια κοντινή στιγμή τα κέρδη της ανάπτυξης θα αναδιανεμηθούν προς όφελος της κοινωνίας.

*Η εκάστοτε αξιωματική αντιπολίτευση υπόσχεται ότι η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά με καλύτερο σχεδιασμό και με λίγο περισσότερη κοινωνική ευαισθησία.

*Κανένα από τα επιχειρήματα αυτά δεν είναι πλέον πειστικό. Οι πολίτες έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται ότι η αναδιανομή πόρων δεν είναι ζήτημα καλών προθέσεων, αλλά ενός συσχετισμού δυνάμεων, με τον οποίο είναι απολύτως ευθυγραμμισμένα και τα δύο κόμματα εξουσίας. Το γεγονός αυτό έχει μειώσει στο ελάχιστο τις προσδοκίες από τον δικομματισμό. Σήμερα, η αναπόφευκτη φθορά της κυβέρνησης δεν μεταφράζεται σε κέρδος της αξιωματικής αντιπολίτευσης αλλά απαξιώνει και τα δύο μεγάλα κόμματα.

Αρνούμενη να συμβιβαστεί με τον συγκεκριμένο συσχετισμό δυνάμεων, η αριστερά κατηγορήθηκε πολλές φορές στο παρελθόν για «έλλειψη ρεαλισμού», «στείρο καταγγελτισμό» και «απουσία συγκεκριμένων προγραμματικών θέσεων».

Προφανώς ρεαλιστικό και προγραμματικά εφικτό θεωρείται ο,τιδήποτε ξεκινάει από την αφετηρία ότι η ροή πόρων θα κατευθύνεται διαρκώς από τους οικονομικά ασθενέστερους στους ισχυρότερους. Και υπεύθυνο εκ μέρους της αριστεράς θα ήταν να συμβιβαστεί με αυτή την «πραγματικότητα» αντί να την αμφισβητεί.

*Ομως, αυτή η «πραγματικότητα» που λίγο παλιότερα γινόταν αποδεκτή ως η μόνη διαθέσιμη εναλλακτική λύση, σήμερα αμφισβητείται όχι μόνο από την αριστερά αλλά από την ίδια την κοινωνία. Τους εργαζόμενους και τις εργαζόμενες που κατεβαίνουν στο δρόμο για να αποτρέψουν τη διάλυση του ασφαλιστικού συστήματος, τους φοιτητές και τις φοιτήτριες που υπερασπίστηκαν μαχητικά τη δημόσια δωρεάν παιδεία, τους πολίτες της Καβάλας που αρνούνται τις μονάδες λιθάνθρακα της ΔΕΗ, ή τους λιμενεργάτες, που δεν δέχτηκαν να εξαγοραστούν προκειμένου να συναινέσουν στις ιδιωτικοποιήσεις των σταθμών εμπορευματοκιβωτίων.

Και αυτά δεν συμβαίνουν μόνο εδώ. Η κυριαρχία των αγορών πάνω στην κοινωνία έχει αρχίσει να αμφισβητείται ούτως ή άλλως σε διεθνές επίπεδο, από τη στιγμή που το σύστημα οδηγείται πλέον σε κρίση.

Οι συνθήκες μάς θέτουν μπροστά στην ανάγκη να αναζητήσουμε εναλλακτικές λύσεις προς μια εντελώς διαφορετική πολιτική κατεύθυνση.

*Και εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η εκδοχή της κεντροαριστεράς, δηλαδή η προσκόλληση της αριστεράς στο κέντρο ώστε να προκύπτουν πλειοψηφίες εναρμονισμένες με τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές διακυβέρνησης, και απόλυτα ευθυγραμμισμένες με τον κυρίαρχο «ρεαλισμό» της ηγεμονίας της αγοράς, δεν μπορεί να αποτελέσει πια εναλλακτική λύση. Οχι μόνο γιατί αντίστοιχα πειράματα που εφαρμόστηκαν σε ευρωπαϊκές χώρες δεν έφεραν αποτέλεσμα αλλά κυρίως γιατί αυτά αδυνατούν να απαντήσουν στο κύριο ζήτημα, που δεν είναι η διακυβέρνηση αλλά η εξουσία. Μια εξουσία που σε όλο το προηγούμενο διάστημα πέρασε με γρήγορους ρυθμούς από τους θεσμούς αντιπροσώπευσης σε εξωθεσμικά κέντρα, στα υπερεθνικά χρηματοπιστωτικά δίκτυα, στα μεγάλα εκδοτικά συμφέροντα, στους τραπεζικούς ομίλους και στα κατασκευαστικά λόμπι.

*Συνεπώς, το ζητούμενο σήμερα είναι να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μια μεγάλη ανατροπή των συσχετισμών, ώστε να προκύψει ένα νέο πλαίσιο ελέγχου των παράκεντρων εξουσίας, ένας νέος καταστατικός χάρτης που θα διέπει τις σχέσεις πολιτικής και οικονομικής ισχύος και θα μεταφέρει το κέντρο βάρους από την ανεξέλεγκτη παντοδυναμία της αγοράς στην ίδια την κοινωνία.

*Είναι, λοιπόν, αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι η πιο βασική παράμετρος για τη διαμόρφωση μιας τέτοιας εναλλακτικής πρότασης είναι η αλλαγή του σημερινού συσχετισμού δυνάμεων.

Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο με ένα τρόπο: Αν οι άνθρωποι αρχίσουν να κινητοποιούνται οργανωμένα, να διεκδικούν τη ζωή τους, να δημιουργούν σοβαρό πολιτικό κόστος για κάθε απόφαση που αφορά το παρόν και το μέλλον τους. Τότε ο σημερινός πολιτικός σχεδιασμός, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό βασίζεται στην πολιτική απάθεια και στη μαζική επικοινωνιακή χειραγώγηση, θα ανατραπεί.

Από αυτή την «κοινωνία των αντιστάσεων» θα προωθηθεί μια νέα ατζέντα για τις εργασιακές σχέσεις, το κοινωνικό κράτος, τον δημόσιο χώρο, το περιβάλλον, τα δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα.

*Επομένως, η πρώτη και, πιο σοβαρή πολιτική μάχη δίνεται μέσα στην κοινωνία. Αν εκεί γίνει το μεγάλο βήμα, οι ανακατατάξεις και η διαμόρφωση νέων συσχετισμών στο πολιτικό σκηνικό θα ακολουθήσουν σχεδόν φυσιολογικά, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους προς τα αριστερά. Σε κάθε περίπτωση, στο αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα τίποτα δεν θα είναι όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα.


ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 24/02/2008